Reading Time: 12 minutes

Trong môi trường kinh doanh ngày càng phức tạp và đầy biến động, quản trị rủi ro không chỉ là một lựa chọn mà còn là yếu tố sống còn đối với mọi doanh nghiệp. Dù là một startup đầy tham vọng hay một tập đoàn lớn, không một tổ chức nào có thể đảm bảo “miễn nhiễm” với rủi ro. Ngoài ra, quá trình này không hề dễ dàng khi doanh nghiệp phải đối mặt với hàng loạt thách thức từ nội bộ đến bên ngoài. Hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về quản trị rủi ro và 8 thách thức lớn nhất mà doanh nghiệp cần chuẩn bị để đối diện nhé! 

Định nghĩa: Quản trị rủi ro doanh nghiệp

Rủi ro trong doanh nghiệp là gì?

Rủi ro là khả năng xảy ra những sự kiện không mong muốn hoặc bất lợi có thể gây ra thiệt hại, mất mát hoặc ảnh hưởng tiêu cực đến mục tiêu, dự án, hay toàn bộ doanh nghiệp. Rủi ro có thể mang lại cả kết quả tích cực lẫn tiêu cực, tùy thuộc vào cách doanh nghiệp quản lý và ứng phó. Rủi ro có thể xuất hiện từ nhiều nguồn khác nhau như tài chính, hoạt động, pháp lý, môi trường hoặc xã hội, và ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh khác nhau của hoạt động kinh doanh. Vậy quản lý rủi ro là gì?

Quản trị rủi ro doanh nghiệp là gì?

Quản trị rủi ro doanh nghiệp (ERM – Enterprise Risk Management) là quá trình nhận diện, đánh giá, và quản lý các rủi ro tiềm ẩn có thể ảnh hưởng đến hoạt động và mục tiêu của một doanh nghiệp. Mục tiêu của quản trị rủi ro doanh nghiệp là giảm thiểu các tác động tiêu cực và tận dụng cơ hội từ những rủi ro có thể xảy ra, từ đó giúp doanh nghiệp vận hành ổn định và đạt được các mục tiêu chiến lược. 

>>> Đọc thêm: Bảo hiểm an ninh mạng: Giảm thiểu rủi ro, tối đa hóa lợi nhuận

Tầm quan trọng của quản trị rủi ro doanh nghiệp

Bảo vệ tài sản và nguồn lực của doanh nghiệp

ERM giúp doanh nghiệp xác định các rủi ro đe dọa đến tài sản vật chất (như nhà máy, thiết bị) và phi vật chất (như dữ liệu, thương hiệu, bí quyết công nghệ). Bằng cách quản lý các rủi ro này, doanh nghiệp có thể ngăn ngừa những tổn thất không mong muốn. Ví dụ, việc triển khai các biện pháp an ninh mạng hiệu quả giúp bảo vệ dữ liệu quan trọng trước các cuộc tấn công của hacker.

Bảo vệ uy tín và danh tiếng thương hiệu

Một trong những tài sản quan trọng nhất của doanh nghiệp là uy tín thương hiệu. Các rủi ro như sản phẩm bị lỗi, thông tin sai lệch, hoặc vi phạm quy định có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến hình ảnh công ty. Quản trị rủi ro cho phép doanh nghiệp kiểm soát và xử lý những tình huống này kịp thời, giảm thiểu thiệt hại đến uy tín và lòng tin của khách hàng.

Giảm thiểu rủi ro pháp lý 

Việc tuân thủ các quy định pháp lý và chuẩn mực ngành là bắt buộc đối với mọi doanh nghiệp. ERM giúp doanh nghiệp duy trì các biện pháp kiểm soát cần thiết để tuân thủ các yêu cầu pháp luật và giảm thiểu rủi ro pháp lý. Điều này giúp tránh được các khoản phạt nặng hoặc kiện tụng có thể gây tổn thất tài chính và thiệt hại uy tín

Cải thiện khả năng thích ứng nhanh

Trong môi trường kinh doanh đầy biến động, các rủi ro mới liên tục xuất hiện. Quản trị rủi ro giúp doanh nghiệp chuẩn bị sẵn sàng ứng phó với các thay đổi đột ngột từ thị trường, công nghệ, hoặc chính sách. Ví dụ, một doanh nghiệp sản xuất có thể giảm thiểu tác động của việc gián đoạn chuỗi cung ứng bằng cách lập kế hoạch dự phòng và lựa chọn nhà cung cấp thay thế.

Tăng cường niềm tin của các bên liên quan

Một hệ thống quản trị rủi ro hiệu quả giúp tạo dựng và duy trì lòng tin với các bên liên quan như nhà đầu tư, khách hàng, đối tác và nhân viên. Khi các bên liên quan thấy doanh nghiệp có chiến lược quản lý rủi ro rõ ràng, họ sẽ cảm thấy an tâm hơn khi hợp tác và đầu tư. Điều này cũng đồng nghĩa với việc doanh nghiệp có cơ hội thu hút nhiều nguồn vốn và khách hàng tiềm năng.

Hỗ trợ xây dựng chiến lược dài hạn và bền vững

Quản trị rủi ro không chỉ giúp doanh nghiệp hoạt động hiệu quả trong ngắn hạn mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng chiến lược dài hạn. Bằng cách hiểu rõ các rủi ro và cơ hội, doanh nghiệp có thể định hình các kế hoạch phát triển, đầu tư và mở rộng một cách bền vững. Quản trị rủi ro còn giúp doanh nghiệp xác định rõ mức độ chấp nhận rủi ro của mình, từ đó phát triển chiến lược phù hợp với tầm nhìn và giá trị cốt lõi.

Phân loại rủi ro trong doanh nghiệp 

Rủi ro trong doanh nghiệp có thể được phân loại dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau để giúp doanh nghiệp dễ dàng nhận diện, đánh giá và quản lý hiệu quả. Phân loại rủi ro giúp doanh nghiệp nhận diện rõ các mối đe dọa tiềm ẩn và đưa ra các biện pháp quản lý phù hợp, từ đó xây dựng chiến lược phát triển bền vững và hiệu quả. Dưới đây là các cách phân loại phổ biến:

Phân loại theo tác động

Dựa trên mức độ tác động đến hoạt động kinh doanh, rủi ro được chia thành:

• Rủi ro chiến lược: Liên quan đến quá trình hoạch định và triển khai chiến lược của doanh nghiệp. Ví dụ: rủi ro khi quyết định mở rộng thị trường, sáp nhập, hoặc đầu tư vào công nghệ mới.
• Rủi ro tài chính: Rủi ro tài chính theo tác động đề cập đến những yếu tố bên ngoài hoặc những biến động tài chính tổng quát có ảnh hưởng đến doanh nghiệp. Những rủi ro này thường xuất phát từ các yếu tố thị trường như biến động tỷ giá, lãi suất, thay đổi giá nguyên liệu đầu vào, hoặc khủng hoảng tài chính toàn cầu. 
• Rủi ro vận hành: Xuất hiện trong quá trình vận hành hàng ngày như rủi ro trong quản lý chuỗi cung ứng, sản xuất, marketing, bán hàng, hoặc quản trị nhân sự.
• Rủi ro tuân thủ: Liên quan đến việc không tuân thủ quy định pháp luật, quy chuẩn an toàn, hoặc các tiêu chuẩn nội bộ của doanh nghiệp.

Phân loại theo tính chất

Theo tính chất, rủi ro thường được phân loại như sau:

• Rủi ro kinh doanh: Loại rủi ro này xuất hiện do các yếu tố đặc thù của ngành nghề kinh doanh, như chu kỳ kinh doanh, cấu trúc vốn và tốc độ luân chuyển tài sản. Ví dụ, doanh nghiệp sản xuất có thể gặp rủi ro do giá nguyên vật liệu tăng đột biến.
• Rủi ro tài chính: Khác với rủi ro tài chính phân loại theo tác động, rủi ro tài chính theo tính chất tập trung vào các quyết định nội bộ của doanh nghiệp, phát sinh khi doanh nghiệp huy động vốn và sử dụng đòn bẩy tài chính, như việc vay nợ để đầu tư vào hoạt động sản xuất kinh doanh. 
• Rủi ro hoạt động: Phát sinh từ việc doanh nghiệp sử dụng đòn bẩy hoạt động hoặc đầu tư vào tài sản cố định để mở rộng quy mô, có thể gây ra chi phí cao ban đầu và rủi ro nếu sản phẩm không đạt doanh thu mong muốn.

Phân loại theo phạm vi ảnh hưởng

Dựa trên phạm vi ảnh hưởng, rủi ro được chia thành 2 loại chính:

• Rủi ro hệ thống: Là những rủi ro ảnh hưởng đến toàn bộ nền kinh tế hoặc ngành nghề, không thể kiểm soát, như khủng hoảng kinh tế, lạm phát, thiên tai, hoặc thay đổi chính sách pháp luật.
• Rủi ro phi hệ thống: Những rủi ro có thể kiểm soát và chỉ ảnh hưởng đến một doanh nghiệp cụ thể, như quản lý yếu kém, cạnh tranh nội bộ, hoặc sai lầm trong chiến lược kinh doanh.

8 thách thức khi quản trị rủi ro doanh nghiệp 

1. Thiếu nhận thức và cam kết từ ban lãnh đạo

• Vấn đề: Ban lãnh đạo có vai trò quan trọng trong việc định hướng và xây dựng văn hóa quản trị rủi ro trong doanh nghiệp. Tuy nhiên, không phải lãnh đạo nào cũng nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của quản trị rủi ro, dẫn đến thiếu cam kết và hỗ trợ cần thiết.
• Hậu quả: Thiếu sự ủng hộ từ lãnh đạo khiến việc quản trị rủi ro trở thành một nhiệm vụ hời hợt, thiếu tính hiệu quả và không được tích hợp vào các chiến lược phát triển dài hạn.
• Ví dụ: Một công ty công nghệ bỏ qua các khuyến cáo về bảo mật dữ liệu vì cho rằng đầu tư vào an ninh mạng là không cần thiết. Điều này dẫn đến việc công ty bị tấn công mạng, mất dữ liệu quan trọng và phải chịu thiệt hại lớn về tài chính lẫn uy tín.

2. Thiếu quy trình quản trị rủi ro rõ ràng

• Vấn đề: Nhiều doanh nghiệp chưa xây dựng quy trình quản trị rủi ro bài bản, thiếu các bước cụ thể để nhận diện, đánh giá, xử lý và giám sát rủi ro.
• Hậu quả: Thiếu quy trình dẫn đến việc quản trị rủi ro bị rời rạc, không có sự phối hợp giữa các bộ phận, gây khó khăn trong việc theo dõi và kiểm soát rủi ro một cách toàn diện.
• Ví dụ: Một doanh nghiệp bán lẻ lớn không có quy trình ứng phó khi hệ thống thanh toán gặp sự cố, dẫn đến việc không thể xử lý giao dịch trong giờ cao điểm, làm mất doanh thu và ảnh hưởng nghiêm trọng đến trải nghiệm khách hàng.

3. Thiếu nguồn lực và công cụ hỗ trợ

• Vấn đề: Quản trị rủi ro cần nguồn lực bao gồm con người, công nghệ, và tài chính. Nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ, gặp khó khăn trong việc phân bổ nguồn lực cho việc quản trị rủi ro.
• Hậu quả: Thiếu công cụ và công nghệ phù hợp khiến việc thu thập, phân tích dữ liệu và giám sát rủi ro trở nên thiếu chính xác và kém hiệu quả.
• Ví dụ: Một công ty sản xuất thiếu hệ thống theo dõi tồn kho tự động, dẫn đến việc không phát hiện kịp thời các nguyên liệu gần hết hạn, do đó phải hủy bỏ số lượng lớn hàng hóa không đạt tiêu chuẩn. 

4. Khó khăn trong việc nhận diện rủi ro mới

• Vấn đề: Thị trường kinh doanh luôn thay đổi với những rủi ro mới liên tục xuất hiện như biến đổi khí hậu, khủng hoảng kinh tế, hay các cuộc tấn công mạng. Do đóm không ít doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc nhanh chóng nhận diện và đánh giá mức độ ảnh hưởng của các rủi ro này.
• Hậu quả: Rủi ro không được nhận diện kịp thời có thể dẫn đến tổn thất lớn cho doanh nghiệp, vì không có biện pháp phòng ngừa hoặc ứng phó kịp thời.
• Ví dụ: Khi đại dịch COVID-19 bùng phát, nhiều công ty du lịch không kịp nhận diện rủi ro từ việc đóng cửa biên giới và giãn cách xã hội, dẫn đến thiệt hại lớn do không có kế hoạch ứng phó.

5. Đo lường và đánh giá rủi ro thiếu chính xác

• Vấn đề: Đo lường và đánh giá rủi ro không chỉ dừng lại ở việc xác định mức độ rủi ro, mà còn phải phân tích tác động và xác suất xảy ra. Đây là một nhiệm vụ phức tạp, đòi hỏi dữ liệu chính xác và các công cụ phân tích phù hợp.
• Hậu quả: Thiếu dữ liệu hoặc công cụ đo lường dẫn đến việc đánh giá rủi ro không chính xác, từ đó ảnh hưởng đến các quyết định quản trị rủi ro của doanh nghiệp.
• Ví dụ: Một ngân hàng sử dụng mô hình phân tích rủi ro tín dụng cũ kỹ không tính đến yếu tố thay đổi lãi suất, dẫn đến việc cấp tín dụng cho các khách hàng không đủ điều kiện, gây ra tỷ lệ nợ xấu cao.

6. Khó khăn trong việc kiểm soát và giám sát rủi ro liên tục

• Vấn đề: Rủi ro không phải là một yếu tố cố định, chúng có thể thay đổi và phát triển theo thời gian. Việc giám sát liên tục để cập nhật tình hình rủi ro là một thách thức lớn, đặc biệt khi doanh nghiệp thiếu hệ thống quản lý hiệu quả.
• Hậu quả: Không giám sát thường xuyên khiến doanh nghiệp không kịp thời phát hiện các biến động rủi ro, dẫn đến việc ứng phó chậm trễ và tăng nguy cơ tổn thất.
• Ví dụ: Một công ty logistics không cập nhật thường xuyên các rủi ro thời tiết, không lường trước được các vấn đề về giao thông, dẫn đến việc làm chậm trễ thời gian giao hàng và giảm uy tín với khách hàng.

7. Thiếu sự phối hợp giữa các bộ phận

• Vấn đề: Quản trị rủi ro là trách nhiệm chung của toàn doanh nghiệp, nhưng thực tế nhiều bộ phận vẫn hoạt động rời rạc, thiếu sự phối hợp và chia sẻ thông tin về rủi ro.
• Hậu quả: Thiếu sự phối hợp khiến rủi ro bị bỏ sót hoặc không được xử lý hiệu quả, gia tăng nguy cơ ảnh hưởng đến toàn bộ tổ chức.
• Ví dụ: Trong một công ty dược phẩm, bộ phận nghiên cứu và phát triển không chia sẻ kịp thời thông tin về các thay đổi trong quy định an toàn với bộ phận sản xuất, dẫn đến việc sản xuất ra các sản phẩm không tuân thủ quy chuẩn mới, gây ra các vấn đề về pháp lý.

8. Khó khăn trong thay đổi văn hóa quản trị rủi ro

• Vấn đề: Văn hóa doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong quản trị rủi ro. Tuy nhiên, thay đổi thói quen và nhận thức của nhân viên về việc quản lý rủi ro là một thách thức lớn.
• Hậu quả: Nếu nhân viên không nhận thức được vai trò của mình trong quản trị rủi ro, các biện pháp kiểm soát và phòng ngừa rủi ro có thể bị xem nhẹ hoặc thực hiện thiếu hiệu quả.
• Ví dụ: Một doanh nghiệp bán lẻ quyết định thay đổi quy trình bảo mật thông tin khách hàng, nhưng nhân viên lại không tuân thủ do thói quen làm việc cũ, dẫn đến các vi phạm bảo mật và bị xử phạt bởi cơ quan quản lý.

Quy trình quản trị rủi ro doanh nghiệp 

Từ việc nhận diện 8 thách thức trên, doanh nghiệp cần thiết kế và áp dụng một quy trình quản trị rủi ro chuyên nghiệp để tự bảo vệ mình khỏi các biến động, tiết kiệm chi phí và nâng cao khả năng duy trì hoạt động kinh doanh. Dưới đây là quy trình quản lý rủi ro doanh nghiệp với 4 bước cơ bản: 

Bước 1: Xác định rủi ro

Đây là bước đầu tiên giúp doanh nghiệp nhận diện các mối đe dọa tiềm ẩn. Doanh nghiệp có thể sử dụng các phương pháp như phân tích bối cảnh, thu thập thông tin từ khách hàng, đối tác, và các dữ liệu thống kê để xác định các rủi ro có thể xảy ra. Ví dụ, trong ngành CNTT, các rủi ro như tấn công mạng hay mất dữ liệu cần được nhận diện sớm để có biện pháp ứng phó.

Bước 2: Phân tích và đánh giá rủi ro

Sau khi nhận dạng rủi ro, doanh nghiệp cần phân tích mức độ nghiêm trọng và tần suất của từng rủi ro. Việc đánh giá giúp xếp hạng rủi ro theo mức độ ảnh hưởng để có cách xử lý phù hợp. Ví dụ, rủi ro về mất doanh thu hoặc ảnh hưởng đến danh tiếng sẽ được đặt ưu tiên cao hơn các rủi ro ít nghiêm trọng hơn.

Bước 3: Xử lý rủi ro

Có nhiều cách để xử lý rủi ro như:

• Né tránh: Không thực hiện các hoạt động có nguy cơ cao.
• Giảm thiểu: Giảm thiểu tác động của rủi ro bằng các biện pháp kiểm soát.
• Chuyển giao: Chuyển rủi ro cho bên thứ ba, như mua bảo hiểm.
• Chia sẻ: Phân chia rủi ro với các bên liên quan khác.
• Duy trì: Chấp nhận những rủi ro nhỏ có thể kiểm soát được.

Bước 4: Theo dõi và cải tiến

Rủi ro luôn thay đổi, do đó cần giám sát liên tục để đảm bảo các biện pháp xử lý đang hiệu quả. Doanh nghiệp nên thường xuyên cập nhật và cải tiến quy trình quản trị rủi ro để phù hợp với tình hình thực tế. Đồng thời, việc chủ động đánh giá và chuẩn bị cho các rủi ro mới sẽ giúp doanh nghiệp hạn chế tối đa tổn thất có thể xảy ra.

Kết luận 

Tóm lại, quản trị rủi ro doanh nghiệp là yếu tố quan trọng để doanh nghiệp không chỉ tồn tại mà còn phát triển bền vững trong môi trường kinh doanh đầy biến động. Để đối mặt và vượt qua 8 thách thức lớn nhất trong quản trị rủi ro, các doanh nghiệp cần áp dụng các giải pháp bảo mật và quản lý hiệu quả, đặc biệt trong việc bảo vệ các thông tin nhạy cảm.

Với Locker Secrets Manager từ CyStack, doanh nghiệp có thể yên tâm lưu trữ, quản lý và bảo mật các dữ liệu nhạy cảm như API keys, SSH keys, và mật khẩu cơ sở dữ liệu, v.v, phục vụ phát triển phần mềm một cách an toàn và hiệu quả. Hãy trang bị ngay giải pháp quản lý secrets tốt nhất để bảo vệ hệ thống của bạn trước các rủi ro bảo mật, giúp tối ưu hóa quy trình và tăng cường an ninh thông tin nhé!